Stel dat er iemand totaal gestrest en over de rooie bij je binnenkomt. Wat kun je hem of haar dan het beste aanbieden, behalve natuurlijk een luisterend oor? Je geeft zo iemand geen koffie, koffie is niet om te kalmeren maar om op te peppen. Is thee beter? Je verwacht van niet, want in thee zit ook cafeïne.[1] Maar thee bevat nog een andere stof. Die stof heet theanine, en daar zou je juist van kalmeren. Die theanine zit in gewone thee en in groene thee, maar in groene thee zit meer.[2]
Chinezen en Japanners denken al eeuwen dat groene thee ontspannend werkt, maar als dat soort volkswijsheden grondig wordt getest blijft er vaak niet veel van over. Het moet dus wetenschappelijk onderzocht worden, en dat is gedaan, bij muizen en bij mensen.
Bij gestreste muizen lijkt die theanine uit groene thee de stress inderdaad te verminderen.[3] Maar een muis is geen mens, en in onderzoek bij mensen is het effect nogal twijfelachtig. Sommige onderzoekers dachten een effect te zien op de elektrische activiteit van de hersenen. Maar erg duidelijk was dat niet.[4] En waar het uiteindelijk om gaat is of mensen zich minder gestrest voelen.
Nou, dat effect van theanine op stress bij mensen is een paar keer onderzocht en er kwam niet echt iets spectaculairs uit.[5] Bovendien kregen de proefpersonen in die studies in één keer tien keer zoveel theanine als een theedrinker in een hele dag binnenkrijgt uit thee.[6]
Het verhaal over groene thee en theanine tegen stress kreeg een maand geleden de doodsklap. Toen maakte de Europese Voedsel Autoriteit zijn oordeel over theanine en stress bekend.[7] Volgens deze onafhankelijke Europese wetenschappers is het effect op stress niet bewezen. Dat betekent dat reclame over theanine of thee en stress binnen een paar jaar verboden gaat worden.
Als iemand totaal gestrest bij je binnenkomt, mag je hem of haar nog best een kopje thee geven, want suggestie kan ook helpen. Maar ik denk dat aandacht geven toch het beste helpt.
[1] Cafeïne in groene thee: Lin YS. Factors affecting the levels of tea polyphenols and caffeine in tea leaves. J Agric Food Chem. 2003. 28 mg/100 mL in groene en 32 in zwarte thee (1 g blaren/100 mL). Fernandez PL. HPLC determination of catechins and caffeine in tea. Differentiation of green, black and instant teas. Analyst. 2000. 24 mg/g blaren in groene en 29 mg in zwarte thee. Zie ook Worth CC. ‘Analysis of catechins and caffeine in tea extracts by micellar electrokinetic chromatography’. Electrophoresis. 2000
[2] Helemaal duidelijk is het verschil tussen groene en zwarte thee niet:
Syu KY et al vinden 1 tot 3 mg extraheerbaar theanine per gram groene thee en 0.5 tot 1 mg per gram zwarte thee. Syu KY et al. Determination of theanine, GABA, and other amino acids in green, oolong, black, and Pu-erh teas with dabsylation and high-performance liquid chromatography. J Agric Food Chem. 2008 .
Alcazar et al rapporteren 5 tot 33 mg theanine per gram witte thee, 2-3 mg per gram groene en 0.5 tot 4 mg per gram zwarte thee. Alcázar A et al. Differentiation of Green, White, Black, Oolong, and Pu-erh Teas According to Their Free Amino Acids Content. Journal of Agricultural and Food Chemistry 2007.
Zhu X et al vinden 9.8 mg extraheerbaar theanine per gram Lipton zwarte thee. Zhu X et al. Simultaneous analysis of theanine, chlorogenic acid, purine alkaloids and catechins in tea samples with the help of multi-dimension information of on-line high performance liquid chromatography/electrospray-mass spectrometry. J Pharm Biomed Anal. 2004.
Thippeswamy R et al vinden 3 tot 5 mg extraheerbaar theanine per gram blaadjes, en geen duidelijk verschil tussen groene of zwarte thee. Thippeswamy R et al. Determination of theanine in commercial tea by liquid chromatography with fluorescence and diode array ultraviolet detection. J Agric Food Chem. 2006.
[3] Unno K, Fujitani K, Takamori N, Takabayashi F, Maeda K, Miyazaki H, Tanida N, Iguchi K, Shimoi K, Hoshino M. Theanine intake improves the shortened lifespan, cognitive dysfunction and behavioural depression that are induced by chronic psychosocial stress in mice. Free Radic Res. 2011.
[4] Gomez-Ramirez M, Higgins BA, Rycroft JA, Owen GN, Mahoney J, Shpaner M and Foxe JJ, 2007. The Deployment of Intersensory Selective Attention: A High-density Electrical Mapping Study of the Effects of Theanine. Clinical Neuropharmacology, 30, 25-38.
[5] Lu K, Gray MA, Oliver C, Liley DT, Harrison BJ, Bartholomeusz CF, Phan KL, Nathan PJ. The acute effects of L-theanine in comparison with alprazolam on anticipatory anxiety in humans. Hum Psychopharmacol. 2004.
Crystal F et al. The effects of l-theanine, caffeine and their combination on cognition and mood. Biological Psychology. 2008 DOI: 10.1016/j.biopsycho.2007.09.008.
[6] In experimenten met mensen kregen de proefpersonen 200 tot 250 milligram theanine in één keer. Het gehalte in theeblaadjes is 1 tot 10 milligram per gram, zie voetnoot 2, hierboven. Een theezakje met 1.5 gram groene thee voor 1 kopje bevat dus 1,5 tot 15 milligram theanine. Voor 200 mg heb je dan 13 tot 133 theezakjes nodig.
De Duitse overheid (Bundesinstitut für Risikobewertung) schatte de normale inneming van theanine in Japan, waar veel groene thee wordt gedronken, op ca 20 milligram per dag. Bundesinstitut für Risikobewertung. Getränke mit isoliertem L-Theanin. Durch das BfR im August 2003 aktualisierte Stellungnahme des BgVV vom 5. Juni 2001.
[7] European Food Safety Authority (EFSA). Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to L-theanine from Camellia sinensis (L.) Kuntze (tea) and improvement of cognitive function (ID 1104, 1222, 1600, 1601, 1707, 1935, 2004, 2005), alleviation of psychological stress (ID 1598, 1601), maintenance of normal sleep (ID 1222, 1737, 2004) and reduction of menstrual discomfort (ID 1599) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006 EFSA Journal 2011.