De gemiddelde Nederlander gelooft wel in Iets maar niet in God, en als hij/zij vast is dat om af te vallen. Vooral sapvasten is populair.

Als je het mag geloven wordt je lichaam daarbij meteen gezuiverd van gifstoffen uit voeding en milieu die in het lijf zijn binnengedrongen. Die toxische stoffen hebben als bron van alle kwaad de plaats ingenomen van Satan.

Vasten doet in elk geval geen schade. Een mens is gebouwd op hongeren. Veel moslims vasten nu al twee weken lang van 5 uur ’s morgens tot 10 uur ’s avonds zonder nadelige gevolgen. Behalve dan de onvermijdelijke hoofdpijn. Die hoofdpijn komt door gebrek aan slaap en aan vocht, maar meer nog door gebrek aan cafeïne.

Als je de hele dag thee of koffie drinkt raken de hersenen gewend aan cafeïne. Blijft die cafeïne ineens weg dan geeft dat onthoudingsverschijnselen in de vorm van hoofdpijn. Als je het een paar dagen volhoudt zonder cafeïne is de hoofdpijn definitief voorbij, maar als je elke avond opnieuw begint met koffie verschuif je het probleem alleen maar, want in de loop van de volgende koffieloze dag begint de pijn opnieuw. De oplossing is om de hele ramadan geen thee of koffie te drinken maar alleen kruidenthee. Geen groene thee, daar zit net zo veel cafeïne in als in zwarte thee.

Een chronisch zieke hoeft volgens de Koran niet te vasten, hij mag in plaats daarvan een evenredige hoeveelheid voedsel schenken aan een arme. Toch scheppen ook zieke moslims er een eer in de vasten te volbrengen. Voor mensen met diabetes kan dat een probleem zijn, want een diabetespatiënt die zo maar gaat vasten heeft een forse kans op een hypo oftewel te lage bloedsuiker. Maar dat probleem is oplosbaar, de diabetesverpleegkundige weet precies hoe de medicijnen of de insuline-injecties moeten worden aangepast aan het veranderde eetschema.

Je zou verwachten dat mensen van het vasten afvallen. Immers, in het normale leven eten en drinken we van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat en tijdens de ramadan moet dat allemaal worden samengeperst in een paar maaltijden gedurende een korte nacht. Maar mensen vallen nauwelijks af tijdens de ramadan. Sommigen komen zelfs aan. Hoe kan dat?
Er bestaat een wijdverbreid geloof dat een maaltijd die je eet vlak voor het slapen gaan niet wordt verbruikt, maar rechtstreeks wordt omgezet in vet. Dat zou een mooie verklaring zijn waarom vasten tijdens de ramadan niet leidt tot afvallen. Immers het avondmaal wordt direct gevolgd door slapen, en het ochtendmaal vaak ook.

Helaas gaat die verklaring niet op. Het maakt voor je lichaamsgewicht namelijk niets uit of je je warme maaltijd eet ‘s avonds om zes uur of om elf uur. Je houdt tijdens de slaap niet op met spijsverteren en stofwisselen, evenmin als je ophoudt met ademhalen. Mensen kunnen maanden in coma liggen en intussen wordt het eten dat zorgzame verpleegkundigen via een slangetje in hun maag brengen keurig verteerd. Krijgen ze te weinig te eten dan vallen ze af, krijgen ze te veel dan worden ze dikker.

Dat zelfde geldt als je een zware maaltijd eet vlak voor het slapen gaan. Die verbruik je grotendeels in de loop van de nacht. Vandaar dat je ’s ochtends minder weegt dan de avond tevoren. Of je aankomt of afvalt wordt niet bepaald door hoe laat je eet maar door hoe veel je eet. Als mensen tijdens de Ramadan niet afvallen komt dat omdat ze ’s nachts even veel eten als de rest van het jaar overdag.

Is vasten dan nergens goed voor?

Religieus vasten heeft niet als doel om een plattere buik te krijgen. De vastenperiode dient om saamhorigheid, liefdadigheid en verzoening te stimuleren.
Andere godsdiensten kennen dat precies zo.

De ramadan gaat dus niet alleen over ontberingen overdag plus gezellig eten ’s nachts, met aan het eind het Suikerfeest, cadeautjes en nieuwe kleren. Idealiter gaat het ook over het uitsteken van een hand naar degenen met wie je ruzie had. Je zou het een jaarlijks functioneringsgesprek met de rest van de wereld kunnen noemen. Nuttiger dan sapvasten.

Uit: De Volkskrant, katern Hart en Ziel, 13 september 2008.