Bij de drogist en op internet vind je hopen potjes met supplementen. Die beloven allerlei heilzame dingen. Één van die supplementen is lijnzaadolie. Dat werd al gebruikt door Rembrandt, maar hij at het niet op, hij deed het in de verf. Lijnzaadolie is de olie in olieverf. Het bevat drievoudig onverzadigde vetzuren.[1] Als je lijnolie mengt met kleurstofpoeder en dat dan dun uitsmeert, worden die vetzuren door zuurstof uit de lucht aan elkaar geklikt. Dan houd je een harde laag over waar de kleurstof stevig in vastzit.[2] Na een paar weken is de verf droog en het schilderij klaar.
Tegenwoordig kopen mensen geen lijnzaadolie om ermee te schilderen, maar om te slikken. Ze hopen onder andere om daardoor af te slanken. Ze eten daarvoor ook vaak de zaden waar lijnolie uit gemaakt wordt. Lijnzaad dus.
Dat je afvalt van grote hoeveelheden lijnzaad is op zich niet onlogisch. Ik kan me voorstellen dat je met een buik vol lijnzaad niet veel trek meer hebt in iets anders. Maar dat geldt net zo voor heel veel brood eten,[3] of heel veel ganzeleverpaté. Er bestaat geen specifiek effect van stoffen uit lijnzaad op de slanke lijn. [4] Na een paar weken kun je geen lijnzaad meer zien, dan ga je weer gewoon eten en kom je weer op je oude gewicht.
Lijnzaad bevat ook vezel. Dat helpt tegen verstopping, maar de laxerende werking van lijnzaad houdt niet echt over. Dertig gram lijnzaad — dat is een flinke portie — levert 8 gram vezel. Maar die lijnzaadvezels werken maar half zo goed op de ontlasting als vezels uit volkorenbrood.[5] Je kunt voor de stoelgang beter twee volkorenboterhammen nemen dan zo’n hap lijnzaad. Bovendien hou je brood eten langer vol.[6] Als je toch lijnzaad neemt moet je het in elk geval niet droog eten maar er goed bij drinken. Droge vezels kunnen een prop in je darmen vormen en dan ben je pas echt verstopt.[7]
Begrijp me goed, ik heb niks tegen lijnzaad, er zitten allemaal goede dingen in. Je moet alleen niet al die mooie beloftes geloven op die dure potjes met supplementen.
[1] Lijnzaadolie is rijk aan alfa-linoleenzuur, een zogenaamd omega-3 vetzuur. Vergeleken met het linolzuur uit andere plantaardige oliën bevat alfa-linoleenzuur een onverzadigde binding extra. Daarom hardt lijnzaadolie sneller en beter dan andere oliën.
[3] Het broodwisseldieet is uitgevonden door huisarts C.M. de Vos. In de jaren ’80 was het erg populair.
[4] Ik vond één Chinese studie met een matig en onzeker effect van lijnzaad op buikomvang. Wu H et al. Lifestyle counseling and supplementation with flaxseed or walnuts influence the management of metabolic syndrome. J Nutr. 2010.
[5] ‘Supplemental fiber at intakes of 9.0 g/day (flax) and 10.4 g/day (psyllium) gave fecal bulking capacity of about 2.9 and 4.8 g of fecal weight/g of fiber, respectively’ (Dahl WJ, Lockert EA, Cammer AL, Whiting SJ. Effects of flax fiber on laxation and glycemic response in healthy volunteers. J Med Food. 2005.)
For wheat bran this is 5.4 g/day versus 4.0 for psyllium. (Cummings J. The effect of dietary fiber on fecal weight and composition, Table 4.4.1. In: Spiller GA, CRC Handbook of Dietary Fiber in Human Nutrition, 2001)
Hieruit leidt ik af dat 1 gram vezel uit tarwezemelen (het vezelbestanddeel in volkorenbrood) twee keer zoveel extra ontlasting produceert als 1 gram uit lijnzaad.
[6] Berekening: twee boterhammen is 70 tot 80 gram brood (Tabel Maten en Gewichten) en dat bevat 5 gram vezel (NEVO tabel, zie mkatan.nl). Die 5 gram broodvezel doet voor de laxatie evenveel als 10 gram lijnzaadvezel. Het vezelgehalte van lijnzaad is 27 gram per 100 gram (US food table, zie mkatan.nl) dus 37 gram lijnzaad heeft op de ontlasting evenveel effect als twee volkorenboterhammen.
[7] Hardt M, Geisthövel W: Schwerer Obstruktionsileus durch Leinsamenbezoar. Medizinische Klinik 1986; 81:541.