Kan teveel vitamine C nierstenen veroorzaken? Daar is de wetenschap het niet over eens. Het is een serieuze vraag want nierstenen zijn schadelijk en ze doen ook ontzettend pijn.[1] Sommige mensen slikken grote hoeveelheden vitamine C in de vorm van tabletten. Grammen per dag, terwijl je maar een tiende gram nodig hebt[2]. De vraag is of dat kwaad kan.
Die vitamine C slikkers krijgen echt niet allemaal nierstenen, dus wat dat betreft loopt het wel los. Anderzijds is het wel zo dat als je veel vitamine C slikt dan neemt de hoeveelheid oxaalzuur[3] in je urine toe[4]. Nierstenen worden gevormd uit oxaalzuur. [5] Een beetje oxaalzuur heeft iedereen in zijn urine, het lichaam maakt het zelf aan en het komt ook uit eten, bijvoorbeeld uit spinazie. Die oxaalzuur gaat naar de urine zodat je ze uit kunt plassen. Maar als er teveel oxaalzuur in de urine komt lost het niet meer op en vormt het stenen. Het is niet duidelijk hoeveel van die oxaalzuur in nierstenen gevormd is uit vitamine C. Maar er zijn nogal wat meldingen van patiënten met nierstenen die veel vitamine C hadden geslikt voor ze ziek werden of bij wie die vitamine C via een infuus was toegediend.[6] Dat kan toeval zijn, want miljoenen mensen slikken vitamine C, dus allicht krijgt een van hen zo nu en dan toevallig een niersteen. Maar helemaal geruststellend is het niet.
Het meest zorgelijk vind ik een studie bij Amerikaanse tandartsen en dierenartsen.[7] Dat waren er 40.000 en ze werden 14 jaar gevolgd. Hoe meer vitamine C ze aten, hoe meer kans ze hadden om nierstenen te krijgen.[8] Per jaar kreeg 1 op de 1200 een niersteen die verband hield met vitamine C. Nou slikken Amerikanen veel vitamine C, en 1 op de 1200 mensen per jaar is weinig. De studie was ook niet helemaal waterdicht,[9] maar het maakt mij toch voorzichtig, want andere vitamines zijn ook schadelijk in grote hoeveelheden, ook wateroplosbare zoals vitamine B3 en B6.[10]
Als je aanleg hebt voor nierstenen zou ik geen grote hoeveelheden vitamine C slikken. Als je geen aanleg hebt valt het misschien mee, maar waarom zou je het risico nemen? Als je normaal eet krijg je alle vitamine C binnen die je nodig hebt, daar hoef je geen tabletten voor te nemen.
[1] Stephen W Leslie. Nephrolithiasis, Acute Renal Colic. eMedicine Specialties > Urology > Stones . http://emedicine.medscape.com/article/456872-overview
[2] Volgens de Gezondheidsraad is 70 mg per dag voor vrijwel iedere volwassene genoeg. Gezondheidsraad. Naar een voldoende inname van vitamines en mineralen. 2009. Bijlage D.
Traxer O, Huet B, Poindexter J, Pak CY, Pearle MS. Effect of Ascorbic Acid Consumption On Urinary Stone Risk Factors. The Journal of Urology 2003 Aug;170(2, Part 1):397-401
Fairholm L, Saqui O, Baun M, Allard J. Influence of multivitamin regimen on urinary oxalate in home parenteral nutrition patients. Nutr Clin Pract 2003 Oct;18(5):366-369 [ook beschreven in Fairholm L, Saqui O, Baun M, Allard J. Urinary oxalate excretion increases in home parenteral nutrition patients on a higher intravenous ascorbic acid dose. JPEN J Parenter Enteral Nutr 2005 Dec;29(6):454]
de la Vega LP, Lieske JC, Milliner D, Gonyea J, Kelly DG. Urinary Oxalate Excretion Increases in Home Parenteral Nutrition Patients on a Higher Intravenous Ascorbic Acid Dose. Journal of Parenteral and Enteral Nutrition 2004 Nov;28(6):435 -438
Baxmann AC, De O G Mendonca C, Heilberg IP. Effect of vitamin C supplements on urinary oxalate and pH in calcium stone-forming patients. Kidney Int 2003 Mar;63(3):1066-1071
Massey LK, Liebman M, Kynast-Gales SA. Ascorbate Increases Human Oxaluria and Kidney Stone Risk. J. Nutr. 2005 Jul;135(7):1673-1677
[5] Gary C Curhan. Risk factors for calcium stones in adults. UpToDate Online 18.2. “Approximately 75 percent of patients with nephrolithiasis form calcium stones, most of which are composed primarily of calcium oxalate” http://www.uptodate.com/
[6] Lawton JM, Conway LT, Crosson JT, Smith CL, Abraham PA. Acute Oxalate Nephropathy After Massive Ascorbic Acid Administration. Arch Intern Med 1985 May;145(5):950-951
Swartz RD, Wesley JR, Somermeyer MG, Lau K. Hyperoxaluria and Renal Insufficiency Due to Ascorbic Acid Administration During Total Parenteral Nutrition. Annals of Internal Medicine 1984 Apr;100(4):530 -531
Rathi S, Kern W, Lau K. Vitamin C-induced hyperoxaluria causing reversible tubulointerstitial nephritis and chronic renal failure: a case report. J Med Case Reports 2007;1:155. doi: 10.1186/1752-1947-1-155.
Mashour S, Turner Jr. JF, Merrell R. Acute Renal Failure, Oxalosis, and Vitamin C Supplementation. Chest 2000;118(2):561 -563
Massey LK, Liebman M, Kynast-Gales SA. Ascorbate Increases Human Oxaluria and Kidney Stone Risk. J. Nutr. 2005 Jul;135(7):1673-1677
Wong K, Thomson C, Bailey RR, McDiarmid S, Gardner J. Acute oxalate nephropathy after a massive intravenous dose of vitamin C. Aust N Z J Med 1994 Aug;24(4):410-411
[7] Taylor EN, Stampfer MJ, Curhan GC. Dietary Factors and the Risk of Incident Kidney Stones in Men: New Insights after 14 Years of Follow-up. J Am Soc Nephrol 2004 Dec;15(12):3225-3232 . Behalve tandartsen waren het ook dierenartsen, fysiotherapeuten, osteopathen en andere “health professionals”.
[8] “For men in the lowest category of vitamin C intake, the incidence of kidney stones was 3.47 per 1000 person-years. The number of additional incident kidney stones associated with total vitamin C intake in the highest four categories was 0.84 per 1000 men annually”. 0.84 per duizend = 1/1190
[9] Voornaamste onzekerheid: het effect van vitamine C werd alleen gezien na multivariate correctie voor de consumptie van kalium
[10] Katan MB, Van Dusseldorp M. Toxiciteit van hoge doses vitamine B6 en nicotinezuur. Ned Tijdschr Geneeskd 1988;132:662