Hebt u gemerkt dat het brood anders smaakt? Beetje flauwer? Niks gemerkt, hè? Dat was ook niet de bedoeling, maar toch zit er sinds vorig jaar minder zout in het brood.[i]
Die zoutverlaging is een mooi stukje polderen. Het begon met de nieuwe richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad[ii]. Die zeiden dat we minder zout moesten eten. Zout verhoogt namelijk de bloeddruk, en hoge bloeddruk is slecht voor hart en bloedvaten. Nu is het effect van zout op de bloeddruk niet groot, dus al te panisch moeten we er niet over doen. Maar een beroerte is wel een vreselijke ziekte, en een beroerte komt door een te hoge bloeddruk. Minder zout is dus geen slecht idee.
Je kunt thuis minder zout over het eten strooien, maar dat helpt niet veel. Je krijgt namelijk het meeste zout binnen uit dingen als brood, vleeswaren, soep, kaas of sauzen1. Dat moet minder worden, zei de Consumentenbond. Nou, de broodbakkers wilden wel, want die willen een gezond imago voor brood. Alleen moesten dan wel alle bakkers meedoen. Dus vroegen ze aan de minister om de Warenwet te veranderen, en die deed dat. Op 1 juli vorig jaar ging het toegestane zoutgehalte omlaag[iii] met 2 gram per brood.[iv] Sindsdien zit er zo’n 10% minder zout in uw boterham[v]. De Consumentenbond wil het in andere producten ook omlaag hebben, en dat kan best. Mensen zijn namelijk binnen een paar maanden gewend aan minder zoute soep of saus en dan vinden ze de hoeveelheid zout die er eerst in zat zelfs niet lekker meer.[vi]
Brood wordt dus minder zout, maar andere producten blijven minstens zo zout als eerst. Fabrikanten zeggen wel eens dat zout nodig is tegen bederf, maar dat is een drogreden, het kan echt wel wat minder[vii]. De werkelijke reden dat fabrikanten zoveel zout in eten doen is dat mensen zout lekker vinden, en als jij als fabrikant zout mindert, en de concurrent niet, dan kost dat klanten. Om zout te minderen in vleeswaren, sauzen, kant-en-klaar maaltijden enzovoort heb je dus een wet nodig die voor iedereen geldt, net als bij het brood. Dat zou een prima manier zijn om hart- en vaatziekten te verminderen, want het kost nauwelijks geld, en als het zout met kleine stapjes wordt verminderd proeft niemand het. In het brood hebt u toch ook niks geproefd?
[i] Consumentengids, november 2009, p 42-45. De Consumentenbond was zo vriendelijk om mij op mijn verzoek ook inzage te geven in de originele analysecijfers.
[ii] Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2006.
[iii] Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden 2009 (118). Besluit van 21 februari 2009, houdende wijziging van het Warenwetbesluit Meel en brood inzake het maximale zoutgehalte van brood, en van het Warenwetbesluit bestuurlijke boeten. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2009-118.html Bezocht 6 oktober 2010.
[iv] Het wettelijke maximumgehalte ging omlaag van 2,5% naar 2,1% van de droge stof. Een brood weegt 780 gram (Tabel Maten en Gewichten) en bevat 38% water (NEVO bestand), dus een brood bevat 484 gram droge stof. 0,4% daarvan is 1,93 gram zout. Sommige bakkers gebruikten echter al minder zout dan het wettelijke toegestane maximum, dus de werkelijke verlaging was 8-14% (Consumentengids, november 2009) oftewel 1,3 gram per brood.
|
H20 in brood |
Droge stof in brood |
limiet NaCl in droge stof 2008 |
limiet NaCl in droge stof 2009 |
limiet NaCl in brood 2008 |
Limiet NaCl in brood 2009 |
limiet Na mg/100 g 2008 |
limiet Na mg/100 g 2009 |
Gewicht van 1 brood (g) |
limiet NaCl g/brood 2008 |
Limiet NaCl g/brood 2009 |
Afname NaCl g/brood |
|
38% |
62% |
2.5% |
2.1% |
1.55% |
1.30% |
615 |
516 |
780 |
12.1 |
10.2 |
1.9 |
|
MW Na |
MW NaCl |
||||||||||
|
23 |
58 |
||||||||||
[v] Volgens het onderzoek van de consumentenbond was in de tweede helft van 2009 het zoutgehalte van bruinbrood 8% en dat van witbrood 14% lager dan van dezelfde merken in 2007. Zie Consumentengids, november 2009, p 42-45.
[vi] Beauchamp GK, Bertino M, Engelman K. Failure to Compensate Decreased Dietary Sodium With Increased Table Salt Usage. JAMA 1987 Dec;258(22):3275-3278.
Mattes R. The taste for salt in humans. Am J Clin Nutr 1997 Feb;65(2):692S-697
[vii] Het ene merk ham bevat bijvoorbeeld half zo veel zout als het andere merk, zonder dat het bederft. Zie Consumentengids November 2009, p 42-45 en:
Van de Bovenkamp P, Katan MB, Folmer P, Rutten F, Bos J, Germing-Nouwen C, Kosmeijer-Schuil JG, Brussaard JH. Voedingsmiddelenanalyses van de vakgroep Humane Voeding - deel 6: Zout- en vetgehalte van sauzen, kruiden, vleeswaren en andere produkten. Wageningen: Landbouwuniversiteit; 1987.