Universiteitsbestuurders zijn ervoor, want de abonnementen van wetenschappelijke uitgevers zoals Elsevier worden onbetaalbaar. Elsevier krijgt nu per gepubliceerd artikel vijfduizend euro of meer, terwijl hun kosten maar de helft daarvan zijn.[iii] Die prijs kan dus fors omlaag, maar de universiteiten durven of kunnen de strijd met de uitgevers niet aan. Ik begrijp niet waarom. Zijn ze bang dat de uitgevers de levering staken? Wij wetenschappers redden ons best een tijdje zonder Elsevier c.s.; desnoods gaan we naar Sci-Hub, waar je hun publicaties gratis kunt downloaden. Illegaal, maar nood breekt wet.
Bij Open Access zijn alle wetenschappelijke artikelen voor iedereen gratis. Dat klinkt aantrekkelijk, maar er is altijd iemand die betaalt. Bij Open Access is dat de auteur-onderzoeker. Die moet aan de uitgever een paar duizend euro betalen om zijn artikel gepubliceerd te krijgen. Nu krijgt hij die kosten nog terug van zijn universiteit, maar universiteiten hebben altijd geldnood en ik verwacht dat binnen vijf jaar wetenschappers de publicatiekosten zelf moeten optrommelen. Geen probleem voor gevestigde laboratoria, maar beginnende onderzoekers krijgen het zwaar net als wetenschappers in de talen en de sociale wetenschappen. Een ander probleem is het opkomen van zogenaamde ‘rooftijdschriften’.[iv] Handige jongens bedenken een vertrouwenwekkende tijdschriftnaam en sturen mails rond dat je er tegen betaling een artikel in mag publiceren.[v] Ik krijg dagelijks van die mails. Met name onderzoekers uit de derde wereld trappen erin. Ze uploaden een artikel naar de website van het tijdschrift, betalen een paar honderd dollar en dan hebben ze een publicatie, ook al is het in een rooftijdschrift zonder reputatie. Rooftijdschriften zijn lucratief omdat ze geen kosten maken voor kwaliteitscontrole. Serieuze Open Access tijdschriften – dat zijn de meeste - sturen net als abonnementstijdschriften een artikel eerst naar een paar experts. Die bestuderen het, leveren gedetailleerde kritiek en adviseren of het gepubliceerd kan worden. Dat heet peer review en het vereist een forse en dure organisatie. Peer review heeft zijn beperkingen, maar echte onzin komt er zelden doorheen. Rooftijdschriften doen daar niet aan. Ze doen ook niets aan de leesbaarheid van het artikel of de kwaliteit van de grafieken; alles wat binnenkomt gaat ongelezen het internet op, als er maar betaald wordt. Een Australische computerwetenschapper had zijn buik zo vol van de mails van het rooftijdschrift International Journal of Advanced Computer Technology dat hij ze een artikel stuurde van 10 bladzijden dat geheel bestond uit herhalingen van één zin: Get me off your fucking mailing list Get me off your fucking mailing list Get me off your fucking mailing list. Nadat hij de rekening van $150 had betaald werd het ‘artikel’ prompt gepubliceerd; kennelijk had niemand ernaar gekeken.[vi] Je kunt dus in een rooftijdschrift schrijven wat je wilt. Dat vergemakkelijkt het zaaien van wetenschappelijk getinte twijfel, bijvoorbeeld over het effect van fossiele brandstoffen op het klimaat of over de veiligheid van vaccinaties. Echte wetenschappers weten dat zo’n publicatie nep is, maar op Twitter klinkt een verwijzing naar een artikel in een tijdschrift met een gewichtige naam overtuigend genoeg.[vii]
Ook serieuze, integere tijdschriften kunnen in de knel komen als Open Access verplicht wordt. Het is alsof ik de NRC betaal om columns te plaatsen die de krant vervolgens gratis op internet aanbiedt. Daar levert mij misschien meer lezers op, maar u kunt de nadelen van zo’n betaalmodel uittellen. Voortaan bestaan je klanten niet meer uit je lezers maar uit je auteurs en daar moet je niet te kritisch op zijn, want ieder afgewezen artikel betekent minder inkomsten. Vandaar dat vorige maand de complete redactie van het Open Access voedingstijdschrift Nutrients opstapte; ze werden gedwongen steeds meer ondermaatse artikelen te accepteren en daar hadden ze genoeg van.[viii] Een andere categorie die het moeilijk kan krijgen bestaat uit de tijdschriften uitgegeven door medisch-wetenschappelijke verenigingen. Die publiceren naast research journalistieke stukken over wat er mis is in de gezondheidszorg. Onder Open Access leveren die stukken niets op en ze trappen er misschien klanten-onderzoekers mee op de tenen. Wie betaalt bepaalt!
Heeft Open Access geen voordelen? Ja, het is handig als ik nooit meer op een betaalmuur stuit wanneer ik een publicatie nodig heb. Verder hoeven onze universiteiten niet meer tientallen miljoenen aan uitgevers te betalen.[ix] Dat geld (of meer dan dat!)[x] moeten de wetenschappers voortaan zelf opbrengen. Is het geen voordeel dat dokters, leraren en MKB’ers de nieuwste wetenschappelijke artikelen zelf kunnen lezen? De meesten hebben daar geen behoefte aan en daar hebben ze groot gelijk in; nieuwe artikelen zijn meestal minder revolutionair dan ze zich voordoen.[xi] Als je wilt weten hoe je gezond moet eten kun je beter naar voedingscentrum.nl gaan. Ik benieuwd waarom de EU ons zo nodig wil dwingen tot Open Access.[xii]
[i] Marcel aan de Brugh: Open access wordt verplicht in 2020. NRC, 4 september 2018. www.nrc.nl/nieuws/2018/09/04/20442970-a1615248. Voor een goed overzicht van Open Access zie NRC, 10 jan 2015. www.nrc.nl/nieuws/2015/01/10/de-chaos-van-open-access-1454804-a24246
[ii] Voor bezwaren van wetenschappers tegen Open Access zie de Jonge Akademie https://dejongeakademie.nl/nl/actueel/nieuws/de-jonge-akademie-steunt-internationale-verklaring-over-plan-s en https://forbetterscience.com/2018/09/11/response-to-plan-s-from-academic-researchers-unethical-too-risky/
[iii] Voor de werkelijke kosten neem ik de ‘publication fees’ van de ideële Open Access uitgeverij PLOS. Zij rekenen $1595 tot $3000, zeg gemiddeld $2500 per artikel (www.plos.org/publication-fees). Voor Elsevier schat ik dat hun inkomsten per artikel ergens liggen tussen €4698 en €9706, dus $5400 tot $11000 per artikel. Onderstaand hoe ik aan die schattingen kom:
- Bibliothecaris Leo Waaijers schreef in 2004 (www.nature.com/nature/focus/accessdebate/16.html): ‘the academic community pays around $6500 to have an article published by Elsevier [...] on average, a subscription to an Elsevier journal costs $2000per year, which amounts to 150 articles [...]. Assuming a subscription base of 500, this comes to $6500 per article. <berekening: 2000*500/150=6666 – MBK> Elsevier itself implicitly support this estimate, having stated to the parliamentary committee that the PLoS dissemination fee of $1500 only covers 40% to 60% of article publication costs. So, in its view, these costs are somewhere between $3000 and $4000. Add a profit margin of say 35% and a margin of 10% to 20% for the paper version, and you get an estimate of around $6500. A final deduction for the above mentioned subscription costs further narrows the gap between Elsevier and its Open Access competitors. The balance can be inefficiency costs on one side (Elsevier's) or structural loss at the other side (BMC's).’
- Voor Elsevier bereken ik een bibliotheekprijs van €2912 per tijdschrift per jaar als gemiddelde van 1613 ‘single journals’ (zonder combined packages, Excerpta Medica, Options etc.). (www.elsevier.com/books-and-journals/journal-pricing/print-price-list). Met de cijfers van Waaijers 2004 (150 artikelen per tijdschrift per jaar, 500 abonnees) komt dat uit op 500*2912/150 = €9706 aan inkomsten per artikel.
- Eigen cijfers van Elsevier komen lager uit. Zij vermelden een ‘Average list price per subscription article’ van $13 = €11.29 (www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0010/616474/journal-and-article-ecosystem-2018.pdf) Bij een gemiddelde abonnementsprijs van €2912 komt dat overeen met 258 artikelen per tijdschrift per jaar (2912/11.29=258) i.p.v. 150 en dan is de opbrengst €2912*500/258 = €5643 per artikel.
- RELX/Elsevier meldt in hun jaarverslag 2017 dat Elsevier 430 000 artikelen publiceerde bij een omzet van GBP 2478 miljoen, waarvan 72% uit abonnementen. Dat komt overeen met 0.72*2478*10^6/430000 = GBP 4149 = €4698 per artikel (www.jaarverslag.com/ar/reed-elsevier.html p. 15).
- Conclusie: Elsevier ontvangt ergens tussen €4698 en €9706 per artikel.
- Bibliothecaris Leo Waaijers schreef in 2004 (www.nature.com/nature/focus/accessdebate/16.html): ‘the academic community pays around $6500 to have an article published by Elsevier [...] on average, a subscription to an Elsevier journal costs $2000per year, which amounts to 150 articles [...]. Assuming a subscription base of 500, this comes to $6500 per article. <berekening: 2000*500/150=6666 – MBK> Elsevier itself implicitly support this estimate, having stated to the parliamentary committee that the PLoS dissemination fee of $1500 only covers 40% to 60% of article publication costs. So, in its view, these costs are somewhere between $3000 and $4000. Add a profit margin of say 35% and a margin of 10% to 20% for the paper version, and you get an estimate of around $6500. A final deduction for the above mentioned subscription costs further narrows the gap between Elsevier and its Open Access competitors. The balance can be inefficiency costs on one side (Elsevier's) or structural loss at the other side (BMC's).’
- Voor Elsevier bereken ik een bibliotheekprijs van €2912 per tijdschrift per jaar als gemiddelde van 1613 ‘single journals’ (zonder combined packages, Excerpta Medica, Options etc.). (www.elsevier.com/books-and-journals/journal-pricing/print-price-list). Met de cijfers van Waaijers 2004 (150 artikelen per tijdschrift per jaar, 500 abonnees) komt dat uit op 500*2912/150 = €9706 aan inkomsten per artikel.
- Eigen cijfers van Elsevier komen lager uit. Zij vermelden een ‘Average list price per subscription article’ van $13 = €11.29 (www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0010/616474/journal-and-article-ecosystem-2018.pdf) Bij een gemiddelde abonnementsprijs van €2912 komt dat overeen met 258 artikelen per tijdschrift per jaar (2912/11.29=258) i.p.v. 150 en dan is de opbrengst €2912*500/258 = €5643 per artikel.
- RELX/Elsevier meldt in hun jaarverslag 2017 dat Elsevier 430 000 artikelen publiceerde bij een omzet van GBP 2478 miljoen, waarvan 72% uit abonnementen. Dat komt overeen met 0.72*2478*10^6/430000 = GBP 4149 = €4698 per artikel (www.jaarverslag.com/ar/reed-elsevier.html p. 15).
- Conclusie: Elsevier ontvangt ergens tussen €4698 en €9706 per artikel.
[iv] www.nrc.nl/nieuws/2018/08/08/nederlandse-academici-staan-ook-in-pseudowetenschappelijke-tijdschriften-a1612462
[v] Shen, C., and Björk, B.-C. (2015). ‘Predatory’ open access: a longitudinal study of article volumes and market characteristics. BMC Medicine 13, 230. Zij berekenen dat de helft van alle Open Access tijdschriften echt is en de andere helft rooftijdschrift: ‘Our estimate of the number of predatory journals is comparable to the 10,606 journals currently (7 June 2015) included in the DOAJ <dat zijn de fatsoenlijke Open Access tijdschriften>. The overlap is relatively minor. We estimate that 7.8 % of journals from Beall’s list <de rooftijdschriften> are indexed in the DOAJ (the index recently tightened its inclusion criteria). The overall volume of articles published in predatory journals is also of the same magnitude as in the journals indexed in DOAJ.’
Voor andere voorbeelden van hoe rooftijdschriften neponderzoek publiceren zie https://en.wikipedia.org/wiki/Who%27s_Afraid_of_Peer_Review%3F en https://en.wikipedia.org/wiki/Predatory_open-access_publishing
Voor andere voorbeelden van hoe rooftijdschriften neponderzoek publiceren zie https://en.wikipedia.org/wiki/Who%27s_Afraid_of_Peer_Review%3F en https://en.wikipedia.org/wiki/Predatory_open-access_publishing
[vi] Joseph Stromberg, Vox, Nov 21, 2014: "Get Me Off Your Fucking Mailing List" is an actual science paper accepted by a journal. www.vox.com/2014/11/21/7259207/scientific-paper-scam
Nog meer voorbeelden:
www.space.com/39672-fake-star-trek-science-paper-published.html
https://boingboing.net/2018/08/14/dr-edgar-munchhausen.html
Nog meer voorbeelden:
www.space.com/39672-fake-star-trek-science-paper-published.html
https://boingboing.net/2018/08/14/dr-edgar-munchhausen.html
[vii] List of Predatory Journals https://predatoryjournals.com
[viii] Vrieze, J. de (2018). Open-access journal editors resign after alleged pressure to publish mediocre papers. Science. www.sciencemag.org/news/2018/09/open-access-editors-resign-after-alleged-pressure-publish-mediocre-papers . Bij een andere Zwitserse Open Access uitgever, Frontiers, stapten in 2015 31 redacteuren op omdat ze onvoldoende hun eigen kwaliteitsmaatstaven konden handhaven www.nrc.nl/nieuws/2015/05/18/wetenschappelijke-tijdschriften-medisch-redacteure-1496210-a832894 en Enserink, M. (2015). Open-access publisher sacks 31 editors amid fierce row over independence. Science. www.sciencemag.org/news/2015/05/open-access-publisher-sacks-31-editors-amid-fierce-row-over-independence
[ix] De Nederlandse universiteiten betalen via SURF alleen al aan Elsevier €12,241,357.15 (Elsevier subscription Agreement met Surfmarket, 2016). Bron: Hilda Bastian, PLOS blogs, July 30, 2018: Europe Expanded the “No Elsevier Deal” Zone & This Could Change Everything. https://blogs.plos.org/absolutely-maybe/2018/07/30/europe-expanded-the-no-elsevier-deal-zone-this-could-change-everything/. Contract met de bedragen: www.vsnu.nl/files/documenten/Elsevier.pdf
Open Access and its Discontents: A British View from Outside the Sciences. December 19, 2017. https://poynder.blogspot.com/2017/12/open-access-and-its-discontents-british.html
Open Access and its Discontents: A British View from Outside the Sciences. December 19, 2017. https://poynder.blogspot.com/2017/12/open-access-and-its-discontents-british.html
[x] Open Access kost meer dan de huidige tijdschriftabonnementen: Nederland publiceerde in 2016 in totaal 41.800 wetenschappelijke artikelen (www.ocwincijfers.nl/wetenschap/wetenschappelijke-publicaties). Als dit per publicatie €3000 kost is dat €120 miljoen. De abonnementen van Elsevier kosten de Nederlandse universiteiten tesamen €12,241,357.15 (zie boven). Elsevier publiceert werledwijd 17% van alle wetenschappelijke artikelen (www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0010/616474/journal-and-article-ecosystem-2018.pdf). Zelfs als de andere 83% even duur zijn als Elsevier bedragen de totale abonnementskosten op zijn hoogst €12,241,357/0.17 = €72,000,000, dus stukken minder dan de €120,000,000 onder Open Access.
[xi] Slechts 3% van de Nederlanders zou toegang willen tot wetenschappelijke artikelen en heeft dat nu niet. Ze willen daarbij duiding van wat het artikel voor hun kan betekenen. www.nrc.nl/nieuws/2015/01/10/de-chaos-van-open-access-1454804-a24246
[xii] Dank aan Prof Jan Vandenbroucke en vele anderen die mij hielpen met gegevens of door het kritisch lezen van mijn tekst.