Biomassa stoken is een ramp voor het klimaat (NRC Opinie, 16 nov 2018)

De regering moet geen subsidie geven voor houtstook in kolencentrales, schrijven Martijn Katan en Ben Feringa cum suis.
Energiebedrijven willen in hun elektriciteitscentrales hout gaan stoken in plaats van kolen. Dat zou beter zijn voor het klimaat. Ze willen daar subsidie voor. Volgende week komt een werkgroep van de ministeries met een voorstel hierover. Wat zou verstandig zijn? Is het wel beter voor het klimaat om hout en andere biomassa te stoken dan kolen en gas?
Sommige soorten biomassa kunnen de uitstoot van CO₂inderdaad verminderen. Lokaal resthout uit de houtverwerking, afgemaaid gras en snoeiresten uit parken kunnen goed worden gebruikt als brandstof voor de elektriciteitsvoorziening van een kassencomplex of de verwarming van een zwembad. Dat gebeurt al, er blijft nog maar weinig lokaal resthout ongebruikt.[i]Maar voor een grote elektriciteitscentrale is resthout een druppel op een gloeiende plaat. De Eemshavencentrale zou tien miljoen kilo hout per dag moeten verstoken om evenveel elektriciteit te produceren als nu op kolen.[ii] En zo zijn er wereldwijd honderden centrales die van de kolen af moeten. Dat vereist veel meer hout dan wat er als overtollige afvalhout beschikbaar is. Een rekensommetje kan dat verduidelijken. Kolen, olie en gas zijn ontstaan uit algen, bomen en planten die over een periode van  400 miljoen jaar zijn gegroeid.[iii]  Dat maken wij razendsnel op; dagelijks verbranden we de groei van duizend jaar.[iv] Wij verbranden brandstof dus veel sneller dan het kan bijgroeien. Voldoende hout voor energiecentrales kan daarom alleen worden verkregen door massaal bossen te rooien.[v] Ook als daar nieuw bos voor wordt aangeplant duurt het vijftig tot honderd jaar voordat de boompjes alleen al de CO₂van het verbrande bos hebben opgenomen. Dat duurt te lang, het CO₂gehalte van de lucht moet omlaag, niet omhoog. We kunnen nog beter aardgas stoken, dat levert half zoveel CO₂ als hout[vi] en dan rekenen we het brandstofverbruik voor versnipperen, drogen en transporteren van hout niet eens mee.
Waarom wil de regering dat centrales overstappen op hout? Dat is om te voldoen aan onze verplichting tot CO₂reductie. Hout stoken produceert weliswaar tien procent meer CO₂dan kolen en twee keer zoveel als aardgas,[vii] maar die CO₂hoeven wij niet mee te tellen bij onze uitstoot van broeikasgas. Dat is zo afgesproken in het verdrag van Kyoto en door de EU. De bedoeling was dat de landen waar het hout vandaan komt de uitstoot bij verbranding voor hun rekening namen, maar houtproducerende landen zoals de VS en Rusland weigeren dat. Formeel produceert verbranden van hout dus geen CO₂.
De milieuorganisaties gingen niet akkoord met deze bizarre fictie. Daarom heeft het ministerie strenge duurzaamheidscriteria opgesteld; hout dat daar niet aan voldoet krijgt geen subsidie. Die criteria zijn echter een papieren werkelijkheid. Snoeihout, zaagsel en afval kunnen met geen mogelijkheid de honderden miljarden kilo’s aan biomassa leveren die nodig zijn om een substantieel deel van de steenkool te vervangen. Dat geeft druk om hout als ‘duurzaam’ te certificeren dat niet duurzaam is. Aan de herkomst van zaagsel bijvoorbeeld worden minder eisen gesteld, dus dankzij de subsidies kan zaagsel maken – echt of op papier –een lucratieve bezigheid worden. De uitstoot van broeikasgas neemt intussen door het verbranden van hout toe in plaats van af. De meeste experts vinden het stoken van biomassa een ramp voor het klimaat.[viii]
Hoe moeten we dan onze uitstoot verminderen? Op langere termijn zijn allerlei oplossingen denkbaar. Er bestaan al technieken om elektriciteit uit zon en wind met 10% rendement om te zetten in waterstof of vloeibare brandstof.[ix] Dat moet groeien naar 20-40%. (Bij bomen is het hoogstens 2%.) Maar voor de komende tien jaar is er geen quick fix. Wat we nodig hebben is een flinke belasting op de uitstoot vanCO₂, zodat we minder gaan vliegen, rijden, vlees eten en spullen kopen. En vooral geen subsidies voor houtstook in kolencentrales.
Voor bronnen zie mkatan.nl
 

Martijn Katan	Em. hoogleraar voedingsleer VU
Ben Feringa	Hoogleraar Organische Chemie, RUG
Daan Frenkel	Em. Professor of Chemistry, Cambridge University
Rienk van Grondelle	Em. hoogleraar biofysica VU
Jos van der Meer	Em. Hoogleraar Algemene interne geneeskundeRU & immediate past president, European Academies’ Science Advisory Council
Frits Mohren	Hoogleraar Bosecologie en Bosbeheer WUR
Jan den Ouden	Universitair docent Bosecologie en Bosbeheer WUR
Rudy Rabbinge	Em. hoogleraar Theoretische Productie Ecologie WUR
Joost Reek	Hoogleraar scheikunde UvA
Richard van de Sanden	Directeur NWO Instituut DIFFER, Hoogleraar Plasmafysica en chemie, TUE
Daan Schram	Em. Hoogleraar Technische natuurkunde, TUE
Louise Vet	Directeur NIOO-KNAW en hoogleraar Evolutionaire ecologie WUR