18 Juni - Kennisinstituut Bier

Er zijn dus geen harde bewijzen dat je langer leeft als je sap verruilt voor bier, maar er zijn wel serieuze aanwijzingen. Dat is goed nieuws, vooral als je net met een pilsje in de hand naar Nederland-Japan zit te kijken.[v] Maar pas op, een lang leven is niet automatisch een gezond leven. Alcohol verhoogt mogelijk het aantal levensjaren, maar niet het aantal gezonde jaren. Je kunt van drank allerlei nare ziekten krijgen, vooral als je veel drinkt. Nederland telt ruim één miljoen van die probleemdrinkers[vi]. Maar ook mensen die maar twee glaasjes per dag drinken hebben een grotere kans op ongelukken en kanker dan niet-drinkers.[vii] Alcohol is de voornaamste oorzaak van mond- en keelkanker, vooral in combinatie met roken. Drank vergroot ook enigszins de kans op borstkanker. Een vrouw die niet drinkt heeft een kans van 1 op de 11 om vóór haar tachtigste borstkanker te krijgen. Met dagelijks twee drankjes wordt dat 1 op 10 en met vier drankjes wordt de kans 1 op 9.[viii] Van 1 op de 11 naar 1 op de 10 is geen enorme toename, en borstkanker is niet meer de dodelijke ziekte die het ooit was, maar het blijft een vreselijke aandoening. Minder drinken is een van de weinige dingen die je kunt doen om je kans erop te verkleinen.[ix]

Matig alcoholgebruik is dus niet onverdeeld gezond, behalve misschien voor oude mannen.[x] Zij hebben een reële kans op een hartinfarct, en borstkanker komt bij mannen vrijwel niet voor. Voor jonge mannen daarentegen is een hartinfarct nog ver weg, en bij hen weegt het kleine risico op een hartaandoening niet op tegen de kans op ongelukken, geweld en kanker. Voor vrouwen is drinken om je hart te beschermen al helemaal geen goed idee vanwege de kans op borstkanker. Een vrouw heeft die alcohol ook niet nodig. Als ze gezond leeft en zo nodig medicijnen slikt tegen hoge bloeddruk en cholesterol is haar kans op een vroegtijdig hartinfarct verwaarloosbaar.

De boodschap van het Kennisinstituut Bier over de positieve gezondheidseffecten van alcohol zal bierdrinkers een hart onder de riem steken. Dat is ook de bedoeling van de brouwers, die er €250.000 per jaar in steken. Voor hen is gezondheid een hot issue. De publiciteit rond comazuipende tieners dreigt tot wettelijke beperkingen te leiden op de verkoop en de reclame voor bier. Bovendien drinken Nederlanders steeds minder bier en meer wijn, en dat is mede te danken aan het gezonde imago van wijn. Vandaar dat de bierfabrikanten graag de gedachte steunen dat bier best gezond is. De algemeen directeur van Heineken Nederland is niet alleen penningmeester van het zojuist geopende Kennisinstituut Bier, maar ook voorzitter van de Stichting Verantwoord Alcoholgebruik. Die stichting probeert ons te weerhouden van drankmisbruik, vermoedelijk in de hoop dat de industrie zich hiermee nieuwe wetgeving over alcoholverkoop van het lijf kan houden.[xi] De fabrikanten van bier, wijn en sterke drank financieren ook nog de Stichting Alcohol Research, die wetenschappelijk onderzoek naar alcohol en gezondheid subsidieert. Veel van de Nederlandse deskundigen op het gebied van alcohol en gezondheid hebben hun promotieonderzoek gedaan met steun van die stichting. Dat creëert een band tussen de alcoholbranche en de wetenschappers. Bovendien geeft de stichting alleen geld voor onderzoek naar gunstige effecten van alcohol en niet naar ziekten die door alcohol worden veroorzaakt zoals kanker. Daardoor zijn veel Nederlandse onderzoekers op het gebied van alcohol vooral expert in de gunstige effecten van drank, en dat vergroot de kans dat juist die effecten in de publiciteit komen. Die investeringen van de drankproducenten in wetenschappelijk onderzoek brengen hun geld dus wel op.

Voor de wetenschap is dit een gevaarlijke ontwikkeling. Niet dat ik tegen alcohol ben, ik drink dagelijks een glas whisky, wijn of een biertje. Ik ben ook niet verontwaardigd over de manier waarop de drankfabrikanten het beeld van alcohol bijkleuren. Zij moeten alles uit de kast halen om hun product te verkopen en hun targets te halen, en er staat nergens dat je niet mag investeren in wetenschappers om de winstgevendheid van je bedrijf te bevorderen. Integendeel, dat wordt al jaren door de overheid aangemoedigd, de regering ziet graag dat de industrie de wetenschap financiert. Vandaar dat de Directeur-generaal van het ministerie van Landbouw een voordracht hield bij het Kennisinstituut Bier en eigenhandig de officiële opening verrichtte.

Ik heb wel een vervelend gevoel over wetenschappers die zich laten werven voor het verspreiden van de bierboodschap, maar anderzijds volgen zij de tijdgeest die wetenschappers dwingt tot samenwerking met de industrie. Als dat leidt tot betere producten is dat prima, maar het Kennisinstituut Bier is niet opgericht om beter bier te maken maar om bier van een gezonder imago te voorzien. Dat is waarvoor wij wetenschappers worden ingezet. De mensen geloven Heineken namelijk niet, maar een professor wel. Hoe lang nog? Bankiers weten dat vertrouwen een kwetsbaar iets is; als de mensen je niet meer vertrouwen is het afgelopen met je bedrijf. Als burgers de resultaten van onderzoek ooit gaan zien als een soort reclame die je niet moet vertrouwen is het ook afgelopen met het onderzoek. Het wordt tijd om de invloed van de industrie op de wetenschap terug te dringen, anders gaat de wetenschap dezelfde kant op als de banken.