Louise Vet en Martijn Katan, Trouw, 9 oktober 2020 (online), 10 oktober (papier)

Hout als energiebron is schadelijk voor het klimaat, betogen 35 wetenschappers.
Hout verbranden voor energie? Faliekant verkeerd. Maar de Tweede Kamer worstelt nog steeds met besluitvorming hierover. Met het excuus dat er wetenschappelijk geen consensus zou bestaan. Wij, 35 wetenschappers, weten beter. Het gaat hier namelijk niet over meningen maar over feiten. We geven er hier tien.

1.     Er is nu al te veel CO2 in de atmosfeer! Als we de klimaatdoelen voor 2030 en 2050 willen halen moeten we dit binnen de komende 10 jaar verlagen, niet verhogen. De beste manier om dit te doen is om bomen te laten doorgroeien want bomen zijn goed in CO2 opslag.

2.     Bij de verbranding van biomassa wordt per eenheid geproduceerde energie 16% méér CO2 dan bij steenkool en 94% meer dan bij gasuitgestoten.[1] Over tientallen jaren zou die CO2 weer in bomen kunnen zijn opgenomen maar dan is het te laat.

3.     Hout als energiebron vereist immens veel land omdat planten maar een paar procent van de zonne-energie opvangen en vastleggen. Biomassa levert per vierkante meter vijftig tot honderd keer minder energie dan zonnepanelen.[2]

4.     De motivatie om hout te verbranden voor energie is dat voor elke gekapte boom een nieuwe boom geplant kan worden. Het zou dus CO2-vrije energie zijn, omdat deze nieuwe aanplant de vrijgekomen CO2 weer uit de lucht haalt. Maar dit negeert het tijdsverlies: het duurt tientallen jaren voordat de nieuwe aanplant de uitgestoten CO2 weer heeft opgenomen, en nog langer voordat ook de extra CO2 die een niet gekapte boom zou hebben opgenomen, is gecompenseerd. De korte koolstofcyclus is daarmee een illusie. Het is wetenschappelijk vastgesteld dat het gebruik van houtige biomassa i.p.v. fossiele brandstof voor energie de CO2 in de atmosfeer voor dertig tot meer dan honderd jaar verhoogt.[3]

5.     Binnen de EU hoeft de CO2 uitgestoten bij het verbranden van geīmporteerde biomassa – en dat is het merendeel – nergens te worden meegeteld. Dit veroorzaakt een volledig verkeerd beeld (publicaties PBL en EU).[4]

6.     Veel genoemd argument door de pro-biomassa lobby: ‘Als je snoeiafval niet verstookt verrot het en komt de CO2 toch vrij.’ Dit negeert de tijdsfactor. Verbranding stoot alle CO2 metéén uit, hout dat vergaat stoot in tien jaar maar een kwart tot een derde van zijn CO2 uit.[5]Bovendien wordt een groot deel van de CO2 nooit uitgestoten maar vastgelegd in de bodem. Dat ‘afval’ is een belangrijke bron van voedingsstoffen en daarmee onmisbaar voor de groei van het bos en dus de vastlegging van CO2. Bossen produceren geen afval: dode biomassa wordt omgezet en opnieuw gebruikt. Bossen zijn het schoolvoorbeeld van een kringloop-economie.

7.     De claim dat het bij houtige biomassa om restafval gaat is onjuist. Slechts 12% van het hout voor geïmporteerde houtpellets is restafval uit het bos.[6] Documentaires uit o.a. Nederland, de VS, Estland en Denemarken laten zien hoe hele bomen worden [7]gerooid en verwerkt.Waarom enerzijds kranten recyclen en anderzijds de bomen waar kranten van worden gemaakt massaal versnipperen en verbranden?

8.     Biomassa wordt nu met enorme subsidies gebruikt voor een laagwaardig product als energie terwijl het juist voor hoogwaardige producten gebruikt zou moeten worden.

9.     Ook zaagsel en ander restafval dat vrijkomt in de houtindustrie kan hoogwaardiger gebruikt worden, bijvoorbeeld voor spaanplaat en linoleum. Subsidiering voor energiedoeleinden verstoort deze markt en leidt tot meer houtkap.

10.  De wereldwijde grootschalige vraag naar biomassa heeft grote negatieve gevolgen voor landgebruik en biodiversiteit. Een gevarieerd bos is multifunctioneel (lucht- bodem- en waterkwaliteit, maximale koolstofopslag en biodiversiteit). Het omzetten van bestaand multifunctioneel bos naar energiegewassen of snelgroeiend hout in monoculturen is een vorm van landgebruik met veel negatieve milieu- en biodiversiteitseffecten.
 
Mede namens:
Bert Brunekreef, Em. Prof Environmental Epidemiology, Univ. Utrecht
Hans de Kroon, Prof. of Plant Ecology, Radboud Univ. Nijmegen
Geert de Snoo, Prof. Conservation Biology, Univ. Leiden en NIOO-KNAW
Jan den Ouden, Universitair docent Bosecologie en Bosbeheer Wageningen Univ.
Marcel Dicke, Prof. of Entomology, Wageningen Univ.
Ben Feringa, Jacobus van 't Hoff Distinguished Prof. of Molecular Sciences, Univ. of Groningen
Daan Frenkel, Em. Prof. of Chemistry, Cambridge Univ.
Kees Hummelen, Em. Prof. Chemie van (bio)organische materialen, Univ. Groningen
Patrick Jansen, UHD Wildlife Ecology and Conservation, Wageningen Univ.
Tjeerd Jongsma, Director Institute for Sustainable Process Technology (ISPT)
Frits Mohren, Prof. Bosecologie en Bosbeheer, Wageningen Univ.
Han Ollf, Prof. of Community and Conservation Ecology, Univ. Groningen
Jos Raaijmakers, Prof. of Microbial interactions, Univ. Leiden en NIOO-KNAW
Rudy Rabbinge, Em. Prof. Theoretische Productie Ecologie, Wageningen Univ.
Joost Reek, Prof. Supramolecular Catalysis, Universiteit van Amsterdam
Huub Rijnaarts, Prof. Environmental Technology, Wageningen Univ.
Daan Schram, Em. Prof. Technische natuurkunde, Techn. Univ. Eindhoven
David Smeulders, Prof. Energy Technology, Techn. Univ. Eindhoven
Richard van de Sanden, Prof. Plasmafysica en chemie, Techn. Univ. Eindhoven
Jos van der Meer, Em. Prof. Algemene interne geneeskunde, Radboud Univ. Nijmegen
Klaas van Egmond, em. Prof. Milieukunde en Duurzaamheid, Univ. Utrecht.
Rienk van Grondelle, Em. Prof. biofysica Vrije Univ. Amsterdam
Joop van Lenteren, Em. Prof. entomologie, Wageningen Univ.
Wim van Saarloos, Prof. of Theoretical physics, Universiteit Leiden
Wim van der Putten, Prof. Functional Biodiversity, Wageningen Univ. en NIOO-KNAW
Pier Vellinga, em. Prof. klimaatverandering, Vrije Univ. Amsterdam
Marcel Visser, Prof. of Ecological genetics, Wageningen Univ. ,RUG, en NIOO-KNAW
Rene Wijffels, Prof. in Bioprocess Engineering, Wageningen Univ.
Mary Booth Ph.D., Director, Partnership for Policy Integrity
Bill Moomaw, Co-director Global Development and Environment Institute, Tufts Univ. Boston
Mike Norton, Prof. Tokyo Institute of Technology, Shinshu Univ. and EASAC Environment Programme Director
Tim Searchinger, Research Scholar, Center for Policy Research on Energy and the Environment, Princeton Univ.
Tarmo Soomere, President, Estonian Academy of Sciences,Tallinn, Estland


[1] Rijksdienst voor Ondernemend Nederland RVO, and Zijlema, P.J. (2017). Nederlandse lijst van energiedragers en standaard CO2 emissiefactoren.

[2]van Zalk, J., and Behrens, P. (2018). The spatial extent of renewable and non-renewable power generation: A review and meta-analysis of power densities and their application in the U.S. Energy Policy 123, 83–91.

[3]Bentsen, N.S. (2017). Carbon debt and payback time – Lost in the forest? Renewable and Sustainable Energy Reviews 73, 1211–1217.
Sterman, J.D., Siegel, L., and Rooney-Varga, J.N. (2018). Does replacing coal with wood lower CO2 emissions? Dynamic lifecycle analysis of wood bioenergy. Environ. Res. Lett. 13, 015007.
Alessandro Agostini, Jacopo Giuntoli, and Aikaterini Boulamanti (2014). Carbon accounting of forest bioenergy : Conclusions and recommendations from a critical literature review (European Commission Joint Research Centre). https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/eur-scientific-and-technical-research-reports/carbon-accounting-forest-bioenergy-conclusions-and-recommendations-critical-literature

[4]Ros, J.P., Minnen, J.G., Arets, E.J.M.M., 2013. Climate effects of wood used for bioenergy. PBL Netherlands Environmental Assessment Agency.www.pbl.nl/publicaties/klimaateffecten-door-gebruik-van-hout-voor-bio-energie  Pagina 21

Searchinger, T.D. 2009. Fixing a Critical Climate Accounting Error. Science 326, 527–528. doi:10.1126/science.1178797

Strange Olesen, A., Bager, S.L., Kittler, B., Price, W., Aguilar, F., European Commission, Directorate-General for the Environment, COWI, and Pinchot Institute for Conservation (2016). Environmental implications of increased reliance of the EU on biomass from the South East US: final report. (Luxembourg: Publications Office). P 185: ‘Emissions from biomass combustion are counted as zero in the energy sector. This, however, assumes that the sourcing and use of the biomass does not lead to Greenhouse Gas emissions, or that any such emissions are properly accounted elsewhere, such as in the LULUCF sector of the country where the biomass originates from.'

De Europese Commissie erkent dit en wil dit afschaffen: ‘Emissions of biomass used in energy will be recorded and accounted towards each Member State's 2030 climate commitments'. European Commission (2016). Land use and forestry regulation for 2021-2030. https://ec.europa.eu/clima/policies/forests/lulucf_en

[5]Booth, M.S. (2018). Not carbon neutral: Assessing the net emissions impact of residues burned for bioenergy. Environmental Research Letters 13, 035001.

[6]
(RISI) Walker, S., Lyddan, C., Perritt, W. & Pilla, L. An Analysis of UK Biomass Power Policy, US South Pellet Production and Impacts on Wood Fiber Markets (RISI, 2015). https://docplayer.net/25281897-An-analysis-of-uk-biomass-power-policy-us-south-pellet- production-and-impacts-on-wood-fiber-markets-prepared-for-the-american-forest-paper.html 

Oswalt, S.N., Smith, W.B., Miles, P.D., and Pugh, S.A. (2014). Forest Resources of the United States, 2012: a technical document supporting the Forest Service 2010 update of the RPA Assessment (Washington, DC: U.S. Department of Agriculture, Forest Service). P. 21: 'During 2011, timber-processing facilities in the United States produced nearly 59.3 million dry tons of wood residues, with just 492,000 tons (less than 1 percent) of that residue not used for a product'.

Erik Berg, Todd Morgan, Eric Simmons (2016). Timber Products Output (TPO) - Forest Inventory, Timber Harvest, Mill and Logging Residue - Essential Feedstock Information Needed to Characterize the NARA Supply Chain (Univ. of Montana Bureau of Business and Economic Research). P. 9: ‘the vast majority of mill residue <99.8%> is currently utilized….Nearly 80 percent .. is currently used for pulp <d.w.z. papier en karton> and composite panels <spaanplaat>’.

[7]
Video’s die laten zien hoe hele bomen gerooid worden voor houtpellets:

6 sept 2020: ARD 1. Europamagazin ∙ Das Erste. Estland: Waldrodungen für die Pelletindustrie. Over rooien van wouden voor pellets in Estland.   www.ardmediathek.de/daserste/video/europamagazin/estland-waldrodungen-fuer-die-pelletindustrie/das-erste/Y3JpZDovL2Rhc2Vyc3RlLmRlL2V1cm9wYW1hZ2F6aW4vNzQzN2ZmODktMjdjOS00OWU1LTk2MGEtZGRhZDA4ZTMzMWQ4/?fbclid=IwAR0rm79g0v-CDhrxDu4B7n8wu8jP3cccVJEle69SztjPapKs09VI7wPs1AE
30 augustus 2020 Mongabay. Pelletfabricage in de VS
www.youtube.com/watch?v=7_yzrJleyGE
19 juli 2020. Franse pelletfabriek Biosylva laat zien hoe ze enorme bomen omzetten in pellets https://www.youtube.com/watch?v=PA77mKuc8gc&feature=youtu.be  
4 juni 2020. Fragile Forests – Estonia 2020. Rooien van wouden in Estland. Kies in (Youtube settings Engelse ondertiteling.) www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=lzUcHXTC6vo&feature=emb_logo&ab_channel=PriiduSaartLaten
22 febr 2020. EenVandaag.TV. Hoe Enviva in de VS bomen omzet in pellets.https://eenvandaag.avrotros.nl/embed/524402/
Maart 2019. Belgie: video van de houtpelletfabriek Ecopower CVBA in Ham, hoe zij pellets maken.https://www.youtube.com/watch?v=Fet2zceG9VI&feature=youtu.be of https://youtu.be/Fet2zceG9VI
2019. Denmark TV2, Rooien van bomen in Estland voor biomassa-houtpellets. https://nyheder.tv2.dk/samfund/2019-09-09-tv-2-afsloerer-fejl-i-klimakontrol-helt-sort-siger-ekspert 
2019. Dogwood/NRDC Brochure: Global Markets for Biomass Energy are Devastating U.S. Forests https://www.dogwoodalliance.org/wp-content/uploads/2019/07/Biomass-Investigation-Booklet-2019.pdf
Jan 18, 2018. Platform Wald-Klima.de. The Calculation Error – or: Why Burning Wood is not Carbon Neutral. https://www.youtube.com/watch?v=YC4tqu8-oSo
22 mei 2017 Zembla TV: Bos als brandstof. Produktie van Amerikaanse pellets uit bos. www.youtube.com/watch?v=6LHGbiyvZto
2017. Link TV. Burned: are trees the new coal? Over productie van houtpellets in de VS. https://burnedthemovie.com/ https://vimeo.com/286550378  www.linktv.org/shows/burned-are-trees-the-new-coal/episodes/burned-are-trees-the-new-coal
2015. Climate Central. Medewerkers van Enviva employees tonen waar pellets vandaan komen. http://ccentralassets.s3.amazonaws.com/specialreports/pulp-fiction/videos/packages/making-of-a-pellet-720p.mp4
18 dec 2015 Bio-energiecentrale Cuijk bedrijfsvideo, inclusief boomstammen. www.youtube.com/watch?v=38nw09mDyss&feature=youtu.be&t=53