t.a.v. Hare Excellentie drs. Cora van Nieuwenhuizen-Wijbenga
Postbus 20901
2500 EX Den Haag
datum: 10 december 2017
betreft: oproep medische wereld maatregelen tegen snor/bromfietsen
contactpersoon: dr. W.F.W. Bierman
e-mail:
Hooggeachte mevrouw Van Nieuwenhuizen,
Graag vragen wij Uw aandacht voor het volgende. Wij zijn medici en wetenschappers, veelal met schoolgaande fietsende kinderen of kleinkinderen. Wij sturen U deze brief om onze zorgen over de wetenschappelijke bewezen schadelijke gevolgen van scooters en brommers aan U over te brengen. Waar in deze brief scooters en brommers staat wordt ook hun ‘snor’ -variant bedoeld.
Wij onderschrijven de petities ‘scooteroverlast’, ‘fietspad voor fietsers’ en ‘einde voor het blauwe kenteken’ en dringen aan op maatregelen om de scooteroverlast in de Nederlandse steden terug te dringen ten behoeve van de veiligheid en volksgezondheid. De kern van de rechtsstaat is dat de vrijheid van het individu ophoudt waar de veiligheid en gezondheid van de ander in het geding komt. Roken in scholen, vliegtuigen en restaurants is verboden omdat het de gezondheid van andere mensen in dezelfde ruimte schaadt.
Nederland is het fietsland van de wereld. De overheid is er trots op en maakt er graag goede sier mee in het buitenland. Zij ziet het als een uitdaging om de steeds grotere stroom fietsers in goede banen te leiden. Maar, intussen neemt de stroom scooters en brommers zoals U weet navenant toe en daarmee ook hun overlast. Er rijden in Nederland inmiddels ruim 1.2 miljoen scooters en brommers en dit aantal blijft stijgen. Alle steden zitten met de overlast door scooters en brommers in hun maag.
Scooters en brommers vormen een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid, namelijk doorlichamelijk letsel ten gevolge van ongevallen, door de uitstoot van schadelijke stoffen, doorgeluidsoverlast en het bevorderen van overgewicht/obesitas en vroege dood ten gevolge van te weinig bewegen.
1. Lichamelijk letsel door ongevallen:De fietser is een kwetsbare verkeersdeelnemer. Vermindering van fietsongevallen wordt door het RIVM sinds 2008 aangewezen als speerpunt in het preventiebeleid. De urgentie lijkt op grond van recente onderzoeksgegevens onverminderd aanwezig. Op nummer zeven in de top tien oorzaken van letsels op de Spoedeisende Hulp in 2015 staan ongevallen met een brommer of scooter(22500 keer) en ongevallen met een brommer of scooter staan op nummer vijf in de top tien van letsels met de hoogste maatschappelijke kosten in 2015, te weten €101.500.000.1 De onveiligheid voor fietsers die veroorzaakt wordt door brommers en scooters is vooral het gevolg van de hoge snelheid waarmee brommers en scooters rijden. Daarbij komt dat snorbrommers en – scooters op fietspaden mogen rijden terwijl uit onderzoek van Rijkswaterstaat in Woerden, Apeldoorn en Den Haag blijkt dat 96% te hard rijdt - sommigen tot wel 80km/h. Er wordt zelden gehandhaafd. Vanwege hun hoge snelheid halen snorscooters veel fietsers in op fietspaden wat leidt tot onveiligheid en onrust. Dit wordt onderschreven door de Fietsersbond. Scooters en brommers zorgen in Nederland voor circa 10% van de verkeersslachtoffers.2
2. Gezondheidsschade door fijnstof:Door de uitstoot van roet, (ultra)fijnstof en kankerverwekkende benzeendampen zijn scooters en brommers zeer slecht voor de gezondheid. Volgens Zwitsers onderzoek kunnen scooters en brommers tot wel 2700 keer zoveel schadelijke stoffen uitstoten als een bestelbusje en tot 100 keer vervuilender zijn dan een oude dieselauto.3 Het is zelfs zo dat de gemiddelde scooter door de snelheidsbegrenzer meer fijnstof produceert dan een stilstaande vrachtwagen met draaiende motor.3 Dit betekent dus dat juist de snorscooter die het dichtst bij fietsers in de buurt rijdt de meeste fijnstof uitstoot, omdat hij begrensd wordt. Ook TNO heeft de schadelijkheid van snorscooters aangetoond,4,5 waardoor ze fijnstofkanonnen genoemd worden. De GGD toonde op diverse plekken in Nederland recent aan dat tot een kwart van de luchtvervuiling (ultrafijnstof) op fietspaden komt door scooters en brommers.6 Op drukke routes is dat percentage naarverwachting nog veel hoger. Omdat scooters en brommers op fietspaden rijden, ondervinden fietsers hier extra hinder van. Zij ademen immers dieper en aanzienlijk meer lucht in per minuut omdat zij bezig zijn met fysieke inspanning. Logischerwijs heeft ook het Longfonds zich krachtig uitgesproken voor zero-emissieverkeer op het fietspad. Fijnstof is een sluipmoordenaar. Als het in je longen en lichaam terecht komt zorgt het voorgezondheidsschade aan diverse organen, van je longen en je hart tot je hersenen. Kinderen zijn nog gevoeliger dan volwassenen voor de blootstelling aan fijnstof. Ook ver onder de normenkomen gezondheidseffecten aan longen, hart- en vaten en andere organen voor.7 De effecten van luchtvervuiling in de Nederlandse steden staan gelijk aan het meeroken van ongeveer 5.5 sigaret per dag. Fijnstof is na roken ook een belangrijke oorzaak van longkanker en COPD. Op dit moment wordt 15% van alle nieuwe gevallen van longkanker ontdekt bij life-time non-smokers (dat zijn mensen die nog nooit gerookt hebben).8 Geschat wordt dat 11% van de longkanker door luchtvervuiling veroorzaakt wordt.9 Naast de lange termijn effecten van luchtverontreiniging van onder andere scooters, hebben longpatiënten ook direct last van uitlaatgassen. In het onderzoek van de GGD zijn ook longpatiënten ondervraagd en een kwart van de longpatiënten die nog fietsen, geven aan dat ze bepaalde routes mijden vanwege uitlaatgassen. Uitlaatgassen van brommers en scooter beïnvloeden dus de dagelijkse kwaliteit van leven en de dagelijkse hoeveelheid beweging van longpatiënten.
3. Gezondheidsschade door verkeerslawaai: In Nederland worden steeds meer mensen ziek van verkeerslawaai. De gevolgen kunnen dodelijk zijn. Jaarlijks worden ongeveer 84 hartinfarcten in verband gebracht met blootstelling aan geluiden wegverkeer.10 Uit onderzoek blijkt dat tussen de 600.000 en 800.000 Nederlanders ernstige hinder ondervinden van verkeerslawaai. (Opgevoerde) scooters en brommers veroorzaken een aanzienlijk deel van dit lawaai doordat voor hen ruimere geluidsnormen gelden dan voor auto’s en motoren. Onderzoekers verwachten dat in Nederland in 2020 de schade door verkeerslawaai net zo groot is als de schade door verkeersongelukken.
4. Gezondheidsschade door overgewicht en obesitas: In Nederland heeft ruim 50% van de inwoners overgewicht en 15% heeft ernstig overgewicht en ruim 1 miljoen mensen heeft diabetes mellitus type 2.11 Overgewicht en obesitas en aanverwante ziekten zoals diabetes mellitus type 2, kosten de maatschappij jaarlijks ongeveer 1,6 miljard euro aan medische kosten12 en daarnaast nog eens 2 miljard euro doordat hele zware mensen vaak minder of helemaal niet werken. Bewegen in de vorm van fietsen is een effectieve manier om overgewicht te voorkomen en te genezen. Ontmoediging van het gebruik van scooters en brommers zal leiden tot meer gebruik van de fiets met minder overgewicht als gevolg. En, dat zitten het nieuwe roken is, is bij U vast ook bekend. Hoe meer tijd je zit hoe groter de risico’s op gezondheidsschade.
Zonder maatregelen tegen scooters en brommers zal het huidige beleid deze gevaarlijke en overlast veroorzakende voertuigen, voor zowel mens als milieu, juist nog meer ruimte geven (denk bijvoorbeeld aan de aanleg van fietssnelwegen, die door hun aanzuigende werking op gemotoriseerd verkeer hun doel voorbij schieten). De G4 (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht) en steden als Nijmegen en Arnhem spreken zich daarom ook uit tegen de vervuilende scooter en brommer.13
Ons dringend verzoek aan u is om:
a. gemotoriseerd verkeer op fietspaden te verbieden
b. de snorfiets/snorscooter als aparte categorie te schrappen; dus afschaffen van het blauwekenteken en slechts één klasse scooters toestaan, namelijk de bromscooter
c. verkoop van alle twee- en viertakt te verbieden; er zijn immers uitstekende elektrische alternatieven.
Wij nemen aan dat de meesten van U op hoogte zijn van deze feiten. Wij herinneren U er aan dat de overheid er is om zijn burgers te beschermen en kan helpen mensen op het gezonde pad tehouden.
Wij vragen hiervoor uw aandacht en steun.In afwachting van uw reactie,
M.R. Rutgers, M.Sc., algemeen directeur/ bestuurder Longfonds
Prof. dr T.S. van der Werf, longarts UMC Groningen
Prof. dr J.P.M. Sanders, emeritus hoogleraar bioEconomy Wageningen University & Research
Prof. dr M.B. Katan, emeritus hoogleraar voedingsleer Vrije Universiteit Amsterdam
Dr C. Faber, orthopedisch/traumatologisch chirurg UMC Groningen
Drs W. de Kanter, longarts Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Amsterdam
Dr W.W.I. Kalk, MKA-chirurg Ziekenhuis de Tjongerschans Heerenveen
Drs A. Plaisier, kinderarts Rijnstate Arnhem
Drs E.M. Bakker, psychiater ‘s-Hertogenbosch
Dr G.J.A. ten Bosch, internist-oncoloog College ter Beoordeling van Geneesmiddelen en LUMC
Drs S. Kesting, oogarts Oogziekenhuis Zonnestraal
Prof. dr Y. Stienstra, internist-infectioloog UMC Groningen
Dr F. Verduin, psychiater De Hoofdlijn Haarlem
Dr L. Hoorntje, plastisch chirurg Martini ziekenhuis Groningen
Drs M.E.C. van Eendenburg, specialist ouderengeneeskunde n.p.
Dr W.F. Scholte, psychiater-onderzoeker Arq, AMC, VUmc Amsterdam
Dr T.P. Willems, radioloog UMC Groningen
Dr J.F.M. van Boven, gezondheids-econoom, universitair docent UMC Groningen
Prof. dr R.O.B. Gans, hoogleraar interne geneeskunde UMC Groningen
Prof. dr P.L.P. Brand, kinderarts Isala Zwolle, hoogleraar klinisch onderwijs UMC Groningen
Drs I. de Boer, psychiater GGZ Rivierduinen Leidschendam
Dr C.J.M. Halkes, internist-hematoloog, Leids Universitair Medisch Centrum
Drs. R.C. van de Graaf, verslavingsarts Verslavingszorg Noord-Nederland
Drs. M.W.B. Kuitert, huisarts i.o. UMC Groningen
Drs M. Mensink, uroloog HagaZiekenhuis Den Haag
Dr E.J. Houwerzijl, internist-vasculair geneeskundige UMC Groningen
Dr P.H.A. Halkes, neuroloog Noordwest Ziekenhuisgroep Alkmaar
Dr M. ten Doesschate, psychiater Groningen
Dr W.F.W. Bierman, internist-infectioloog UMC Groningen
Plus nog 17 ondertekenaars.
Referenties:
1. Poos HPAM et al. E-bikers raken vaker ernstig gewond na fietsongeval - resultaten uit de Groningse fietsongevallendatabase. Ned. Tijdschr. v. Gen. 2017.
2. CBS. Overledenen; doden door verkeersongeval in Nederland, wijze van deelname. Mei 2017.
3. Platt SM, et al. Two-stroke scooters are a dominant source of air pollution in many cities. Nat Commun. 2014 May 13. https://www.nature.com/articles/ncomms4749
4. TNO, 2013 door Amber Hensema, Pim van Mensch en Robin Vermeulen, zie https://www.tno.nl/media/1973/tno-2013-r10232-moped-emissions.pdf
5. TNO 2016 R10093 door A.R.A. Eijk , P. van Mensch, R.F.A. Cuelenaere. Brommers in de stedelijke leefomgeving. Statusrapport, 13 mei 2016.
6. Zuurbier M. et al. Rapport GGD Gelderland-Midden. Invloed brommers en scooters op luchtkwaliteit fietspaden. Maart 2017.
7. Bowe B et al. Particulate Matter Air Pollution and the Risk of Incident CKD and Progression to ESRD. J Am Soc Nephrol. 2017
8. Parkin DM et al. Global cancer statistics, 2002. Cancer J Clin. 2005
9. Maas RJM, et al. Luchtkwaliteit en gezondheidswinst. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2015
10. Van Kempen EEMM, Houthuijs DJM. Omvang van de effecten op gezondheid en welbevinden in de Nederlandse bevolking door geluid van weg- en railverkeer. RIVM rapport 2008.
11. CBS. Lengte en gewicht van personen, ondergewicht en overgewicht; vanaf 1981. 81565NED. Juni 2017.
12. In ’t Panhuis et al. Zorgkosten van ongezond gedrag. Kosten van ziekten notities 2012-2. RIVM 2012.
13. Kanne P et al. Rapport Scooters in de Binnensteden. Onderzoek in opdracht van Milieudefensie November 2015. https://milieudefensie.nl/publicaties/rapporten/rapport-opiniepeiling-scooters-in-de-Binnensteden